Beyin ve Sinir Cerrahisi

Beyin ve Sinir Cerrahisi Nedir?

Vücudun çeşitli işlevlerini yerine getirmesinden sorumlu olan temel yapıların başında sinir sistemi gelir. Uyarılar sinir sistemi sayesinde vücuda dağılır. Böylece hareket, konuşma, öğrenme ve uyku gibi pek çok farklı aktivitenin gerçekleştirilmesi mümkün olur. Herhangi bir nedene bağlı olarak sinir sisteminin herhangi bir yerinde hasar meydana gelmesi durumunda ise bu işlevler aksar. Buna bağlı olarak, günlük yaşamı olumsuz şekilde etkileyen sorunlar ortaya çıkabilir. Söz konusu hasarların doğru bir şekilde tedavi edilmemesi durumunda, daha ciddi sağlık sorunları gelişebilir. Bu tür istenmeyen durumları önlemek için beyin ve diğer sinir yapılarını ilgilendiren her tür şikayette vakit kaybetmeden doktora başvurmak gerekir.

Beyin ve sinir cerrahisi diğer bir deyişle nöroşirürji, cerrahi tedavi gerektirebilen tüm nörolojik hastalıkları önlemek ve tedavi etmek ile ilgilenen bir tıp branşıdır. Beyin ve sinir cerrahisi uzmanları, beyin ve sinir cerrahı ya da nöroşirürjist olarak adlandırılır. 

Beyin ve Sinir Cerrahisi Hangi Hastalıklara Bakar?

Beyin ve sinir cerrahisi kapsamında cerrahi tedavisi mümkün olan tüm nörolojik hastalıkların tanısı, tedavisi ve izlem süreçleri gerçekleştirilir. Bu doğrultuda, yalnızca cerrahi işlemlerin uygulanmasıyla sınırlı kalmaz. Hastanın tedaviden önceki ve sonraki tüm aşamalarda sağlık durumunun izlenmesi söz konusu olur. Beyin ve sinir cerrahisi bölümünün tedavisini gerçekleştirdiği hastalıklardan bazıları aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

-Anevrizma: Damarda ortaya çıkan anormal, balon tarzındaki genişlik anevrizma olarak adlandırılır. Damar duvarının zayıflaması nedeniyle beyin anevrizmaları yırtılabilir ve kanamaya neden olabilir. Bu durum, ciddi sonuçlara neden olabileceğinden acil tedavi gerektirir. Anevrizmaların tespit edilmesi durumunda, beyin ve sinir cerrahisi uzmanları tarafından tedavi süreci planlanır ve uygulanır. 

-Beyin kanaması: Başta yüksek tansiyon olmak üzere anevrizma, travma, beyin tümörü ve uyuşturucu kullanımı gibi nedenler beyin kanamasına neden olabilir. Beyin dokusu ya da zarı içerisine farklı sebeplere bağlı olarak kan sızması, çoğu zaman baş ağrısı şikayetiyle başlar ve hayati risk barındırır. Sızan kanın doku tahribatına neden olmasıyla ortaya çıkan hastalık güçsüzlük, uyuşukluk, dilin peltekleşmesi, bulantı, kusma, yutkunma güçlüğü, bilinç, denge ve görme kaybı gibi semptomlar ile karakterizedir. Beyin kanamasının, kanamanın bulunduğu düzeye göre epidural, subdural, intraserebral ve subaraknoid gibi alt tipleri vardır. Bu alt tipler, farklı prosedürlerle tedavi edilir. Ayrıca, kanamaya neden olan temel sebepler tespit edilir ve giderilir. 

-Bel fıtığı ve diğer omurilik rahatsızlıkları: Beyinden uzanan sinir dalları omurilik bölgesinde bulunur. Boyun hizasından kalçaya kadar uzanan omurilik hattı üzerinde boyun ve bel gibi kısımlarda ortaya çıkabilen bel fıtığı, bölgedeki sinirlerin hasarına neden olabilir. Kilo, genetik etkenler ve yanlış pozisyon gibi nedenlere bağlı olarak oluşabilen bel fıtığı, tedavi edilmemesi halinde ilerleyerek ciddi düzeyde ağrılara yol açabilir.

-Epilepsi, nöbet ve hareket bozuklukları: Epilepsi diğer bir deyişle sara, beyinde ortaya çıkan anormal elektriksel aktivite sonucu oluşan farklı tiplerdeki nöbetlerle karakterize bir sağlık sorunudur. Epilepsinin yanı sıra pek çok farklı hastalık da nöbet ya da hareket bozuklukları yaşanmasına neden olabilir. Bu hastalıklar, hastalarda bazı işlevsel bozukluklara yol açarak yaşam kalitesini ciddi düzeyde etkileyebilir.

-Kronik ağrı: Vücudun herhangi bir bölgesinde yaşanan kronik ağrı, kişilerin yaşam kalitesinin olumsuz yönde etkilenmesine ve günlük aktivitelerinin aksamasına neden olabilir. Batma, yanma ve elektrik çarpılması gibi farklı formlarda gözlenebilen ağrılar, sinirsel hasara yol açan bazı hastalıklardan kaynaklanabilir. Sinirlerin zarar görmesine neden olan hastalıkların cerrahi tedavisini beyin ve sinir cerrahisi bölümü gerçekleştirir.

-Parkinson hastalığı: Titreme, koordinasyon güçlüğü ve hareket bozukluğu gibi şikayetlerle kendini gösteren nörolojik bir hastalık olan Parkinson hastalığı, beyindeki bazı özel bölgelerin etkilenmesinden kaynaklanır. Seçilmiş vakalarda özel bir ameliyat türü uygulanması yoluyla tedavi edilebilir.

-Beyin tümörleri: Beyinde yer alan hücre yapılarının kontrolsüz bir şekilde çoğalması nedeniyle oluşabilen beyin tümörleri, vücudun farklı bir yerinde var olan tümörün beyine sıçraması yani metastaz sonucu da görülebilir. Anormal yapılar olan tümör, normal şartlarda, oluştuğu bölgede bulunmamalıdır. Tümörler klinik özelliklerine göre iyi huylu (benign) ya da kötü huylu (malign) olarak nitelendirilir. Erken dönemde tespit edilmeleri ve giderilmeleri, tedavinin başarı şansını artırabilir 
Nöral tüp defekti ve diğer gelişimsel bozukluklar: Anne karnındaki bebekte sinir sisteminin geliştiği bölüm nöral tüp; beyin, beyin sapı ve omurilik gibi bölgelerde ortaya çıkan gelişimsel problemler ise nöral tüp defekti olarak adlandırılır. Nöral tüp defektleri kategorisinde Spina bifida, meningomyelosel, meningosel ve anensefali gibi hastalıklar yer alır.

-İnme: Oluş şekline göre inmenin iskemik ve hemorajik olmak üzere 2 farklı türü vardır. Beyine giden damarlarda tıkanıklık oluştuğunda beyin oksijensiz kalır, beslenememeye başlar. Bu durum inmeye neden olarak beyin hasarına hatta hastanın hayatını kaybetmesine neden olabilir. İnme; uyuşukluk, yüzün bir kısmında kayma, çok şiddetli baş ağrısı, baş dönmesi, konuşma ve anlama güçlüğü gibi belirtilere neden olabilir. İnmeye yol açan en yaygın nedenler arasında diyabet, obezite, sigara kullanımı, yüksek tansiyon ve kolesterol sayılabilir.

Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji) Hastalıkları Neden Olur?

Beyin ve sinir cerrahisi bölümünü ilgilendiren pek çok hastalık diyabet, obezite, yüksek tansiyon ve kolesterol gibi rahatsızlıklardan kaynaklanır. Aynı zamanda sigara kullanımına bağlı olarak da gelişebilir. Bazı omurga rahatsızlıkları doğumsal kaynaklıdır, bazıları ise yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıkabilir. Çarpma, düşme, spor yaralanması, trafik kazası ve daha pek çok farklı travmatik etken nedeniyle beyin ve sinir hastalıkları oluşabilir.

Birçok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilen beyin ve sinir cerrahisi hastalıklarını önleme noktasında; sağlıklı bir beslenme programı uygulamak, düzenli olarak egzersiz yapmak, düzenli uyumak ve rutin sağlık kontrollerini yaptırmak fayda sağlayabilir.

Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji) Hastalıkları Nasıl Olur?

Beyin ve sinir cerrahisi hastalıkları travma kaynaklı olarak gelişebilir. Bunun yanı sıra genetik yatkınlığa ya da hastada var olan diğer hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Beyin ve sinir cerrahisi uzmanlarının tanısını koyduğu ve tedavisini düzenlediği hastalıklar; beyin ve omurilik dokusu tümörlerinden mevcut kanser türlerine ve diğer pek çok farklı sağlık problemine bağlı olarak gelişebilir. Beyin ve sinir cerrahisi hastalıkları, hastalığın türüne göre değişebilmekle birlikte genellikle uyuşma, bulantı, baş dönmesi, kusma, çok şiddetli baş ağrısı, bilinç değişimi ya da kaybı ile konuşma ve görme kaybı gibi belirtilere neden olabilir.

Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji) Hastalıkları Tanı ve Tedavisi

Beyin ve sinir cerrahisi bölümüne herhangi bir nedenle başvuran hastaların öncelikle anamnezi alınır ve fiziki muayene yapılır. Bulguların değerlendirilmesi sırasında gerek görülürse radyolojik görüntüleme teknikleri ve laboratuvar testleri uygulanabilir. Elde edilen veriler doğrultusunda hastalığa tanı konulur. 

Beyin ve sinir cerrahisi hastalıkları farklı olduğu gibi bu alanda uygulanan tedavi yöntemleri de farklılık gösterebilir. Parkinson hastalarının ilaç tedavisinden fayda sağlayamaması durumunda beyin pili uygulaması gündeme gelebilir. Cerrahi operasyonlar genel anestezi altında yapılabilir ya da bazı vakalarda kraniotomi yani uyanık cerrahi uygulaması gibi teknikler kullanılabilir. Bu sayede, mevcut tümör çıkarılırken hastanın konuşma, kol ve bacak hareketleri gibi motor hareketlerinin etkilenmesini önlemek mümkün olabilir. 

Beyin ve sinir cerrahisi hastalıklarının tedavisi amacıyla uygulanacak yöntem semptomlara, hastalığın süresine, şiddetine ve benzer faktörlere göre hasta özelinde belirlenir. Beyin ve sinir cerrahisi bölümünde uygulanan temel tedavi yöntemleri şu şekildedir:

-Beyin damarında tespit edilen anevrizmaların düzeltilmesi için anevrizma tamiri yapılabilir.

-Sinir sisteminde yer kaplayan tümör dokuları tümör rezeksiyonu ile çıkarılabilir.

-Beyin kanaması geçiren hastalarda, hedeflenen damarlardaki kan kaçağını durdurmak için kanama ameliyatları uygulanabilir.

-Kafatası ve omurga kırıklarını tamir etmek ve çevre dokulardaki zararları gidermek için travma tamiri yapılabilir.

-Beyin dokusunda aşırı sıvı birikimine neden olan hidrosefali gibi hastalıkları tedavi etmek için uygulanan şant operasyonunda, bir şant açılarak sıvı akışı sağlanır ve kafa içi basıncı azaltılır.

-Omurilikte meydana gelen fıtık ve nöral tüp defekti gibi çeşitli hastalıkların tedavisi için laminektomi, spiral füzyon ve diskektomi gibi farklı omurilik cerrahisi teknikleri uygulanabilir.

Beyin ve sinir cerrahisi hastalıklarına yönelik, yukarıda sıralanan temel tedavi tekniklerine ek olarak, hastalık özelinde ihtiyaç duyulan farklı cerrahi prosedürlerin gerçekleştirilmesi mümkündür. Yukarıda yer verilen temel tedavi yöntemleri, aynı zamanda kendi grupları içerisinde pek çok cerrahi tekniğe ayrıldığından; hasta özelinde hangi prosedürün daha uygun olduğu kararı yapılan değerlendirmelerin ardından doktor tarafından verilir.