Embriyo ve Sperm Dondurma

Son 20-25 yılda tüp bebek laboratuvarlarında uygulanan embriyo ve sperm dondurma ve çözme yöntemleri, günümüzde geliştirilen yeni tekniklerle birleşerek çok daha yüksek gebelik oranlarını mümkün kılıyor. Bu teknikler sayesinde, bir kez toplanan yumurtalardan birkaç kez transfer yapma şansı doğuyor, bu da toplam gebelik oranını artırıyor.

Embriyo Dondurma İşlemi

Embriyoların tüm gelişim evrelerinde dondurulabilmesi, koruyucu bir sıvı ile karıştırılarak cam tüplere konulup sıvı nitrojen içerisinde -196 derecede saklanmasıyla gerçekleşir. Dondurulan embriyolar, çözülecekleri zaman sıvı nitrojenden çıkarılır, oda sıcaklığında çözülür, özel bir kültür ortamına alınıp inkübatöre konulur. Merkezimizde genellikle vitrifikasyon yöntemiyle 3. gün ve 5. gün embriyoları donduruyoruz. Dondurulan embriyoların çözülmesi sonrası aynı gün transfer edilebileceği gibi, hastanın durumuna göre 2 gün bekleyip 5. güne giden embriyoları da transfer edebiliyoruz.

Embriyo dondurmanın avantajları arasında taze sikluslarda transfer edilebilecek embriyo sayısının artması önemli bir rol oynar. Eğer hastada fazla sayıda kaliteli embriyo oluşmuşsa, uygun olanlar dondurularak daha sonraki transferler için saklanabilir. Dondurulup çözüldükten sonra embriyoların yaşama olasılığı, embriyo kalitesi, dondurma evresi, dondurma tekniği, genetik faktörler ve merkezin embriyo dondurma başarısı oranlarına bağlı olarak değişir. Merkezimizde dondurulmuş embriyoların çözülme sonrası canlı kalma olasılıkları genellikle %90 civarındadır.

Embriyo dondurma genellikle hangi durumlarda yapılır?

Transfer sonrasında kaliteli embriyoların geriye kalması durumunda, tedavi sırasında kanamalar olması, polikistik over sendromunda tüm embriyoların dondurulması, endometrium dokusunun yeterli kalınlığa ulaşmaması, rahim içi operasyon gereken vakalarda ve kanser tedavileri öncesinde embriyo dondurma tercih edilebilir.

Dondurulan embriyoların transferi, çiftlere taze bir deneme maliyetinden çok daha az harcama yapma ve neredeyse taze bir deneme kadar yüksek gebelik şansı sunma avantajı sağlar. Hazırlık sürecinde, endometriumun hazırlanması ve yeterli kalınlığa ulaşması hedeflenir. Doğal siklus veya estrojen içeren ilaçlarla hazırlanan sikluslar tercih edilir. Doğal siklusta ovulasyon günü saptanarak embriyonun dondurulduğu gün transfer yapılırken, estrojen bantları veya hapları kullanılarak endometrium kalınlığı ultrasonla takip edilir ve transfer planlanır.

Embriyo dondurma yöntemiyle elde edilen gebeliklerde yapılan çalışmalar, bu yolla doğan bebeklerde anomali yönünden bir risk artışı olmadığını göstermiştir. Ancak, ülkemizde sağlık bakanlığının yönetmeliğine göre embriyolar en fazla 5 yıl saklanabilmektedir. Yasal olarak her yıl embriyoların saklanmasına devam edilmesi için eşlerin başvuru yapması gerekmektedir. Başvuru yapılmadığı takdirde bir ay beklenir ve embriyolar yasal olarak imha edilir.

Sperm Dondurma Nedir?

Sperm dondurma” terimi, tıp ve üreme sağlığı alanında kullanılan bir terimdir. Bu terim, erkeklerin sperm örneklerini dondurarak uzun süre saklamalarını ve daha sonra üreme teknolojileri, özellikle tüp bebek tedavisi için kullanılmak üzere kullanmalarını ifade eder.

Sperm dondurma işlemi, bir erkekten alınan sperm örneklerinin özel bir dondurma işleminden geçirilerek düşük sıcaklıklarda saklanmasını içerir. Bu işlem, sperm hücrelerini dondurarak metabolik aktivitelerini durdurur ve hücreleri uzun süreli bir şekilde korur. Sperm dondurma, çeşitli nedenlerle üreme kapasitesi risk altında olan erkekler için bir çözüm olabilir. Bu nedenler arasında kanser tedavisi, cerrahi müdahaleler, genetik faktörler veya yaşla ilgili sperm kalitesindeki azalmalar yer alabilir.

Sperm dondurma, çiftlere daha sonraki bir tarihte hamilelik şansı veren bir çeşit sigorta gibi işlev görebilir. Örneğin, kanser tedavisi sırasında sperm dondurma, tedavinin üreme yeteneği üzerindeki olası etkilerine karşı koruma sağlar.

Sperm Dondurma Hangi Durumlarda Uygulanır?

1. Kanser Tedavisi:
   • Kanser tedavisi sırasında kullanılan radyoterapi veya kemoterapi gibi yöntemler, sperm üretimini olumsuz etkileyebilir. Sperm dondurma, kanser tedavisi öncesinde, tedaviye başlamadan önce sperm örneklerini saklama şansı sunar, böylece tedavi sonrasında üreme yeteneğini korumak mümkün olabilir.
2. Fertiliteyi Etkileyen Diğer Tıbbi Tedaviler:
   • Bazı tıbbi tedaviler, örneğin belirli ilaçlar veya cerrahi müdahaleler, sperm üretimini etkileyebilir. Bu durumlarda sperm dondurma, gelecekte çocuk sahibi olma şansını artırmak için kullanılabilir.
3. Erkek Üreme Problemleri:
   • Erkeklerdeki üreme sorunları, düşük sperm sayısı, düşük sperm hareketliliği veya morfolojisi gibi durumları içerebilir. Bu durumlarda, sperm dondurma, doğal yollarla çocuk sahibi olma şansını artırmak için kullanılabilir.
4. Cinsel Geçiş İşlemleri:
   • Cinsiyet geçişi sürecindeki trans bireyler, cinsiyet değiştirme operasyonlarından önce sperm dondurarak gelecekte çocuk sahibi olma olasılıklarını koruyabilirler.
5. Çalışma veya Seyahat Nedeniyle Uzun Süreli Ayrılık:
   • Erkekler, uzun süreli iş seyahatleri, askerlik hizmeti veya diğer nedenlerle uzun süre ayrı kalacaklarsa, sperm dondurma ile sperm örneklerini saklayarak bu dönemdeki üreme yeteneklerini koruyabilirler.
6. Genetik Nedenler:
   • Kalıtsal genetik bozukluklar veya genetik hastalıkların riski altında olan bireyler, sperm dondurma ile sağlıklı sperm örneklerini gelecekteki kullanım için saklayabilirler.

Sperm Dondurma İşlemi Nasıl Uygulanır?

Bu işlem öncelikle hastanın 2-7 gün süren cinsel perhiz sonrasında, özel bir odada sperm örneği vermesiyle başlar. Alınan sperm örneği laboratuvarda detaylı bir analize tabi tutularak, sperm sayısı, hareketliliği ve morfolojisi gibi faktörler değerlendirilir. Daha sonra sperm örnekleri, dondurma işlemine dayanıklı özel tüplere bölünerek koruyucu solüsyon eklenir ve -196 derecedeki sıvı nitrojenin buharında bekletilerek yıllarca saklanabilir. Her bir özel tüp, hastanın kimlik bilgileriyle etiketlenir ve sıvı nitrojen tankı içerisinde özel bir haritalandırma sistemine göre yerleştirilir. Bu yöntem, kanser tedavisi, genetik nedenler veya diğer üreme sorunları nedeniyle üreme yeteneği risk altında olan bireylere, gelecekte çocuk sahibi olma olasılıklarını koruma imkanı sunar.