Psikoz Nedir?

Psikoz, bireyin gerçeklik algısını kaybettiği durumu ifade eden bir terimdir. Psikotik bireyler, gerçekle hayal arasındaki sınırları net bir şekilde çizmekte zorlanırlar.   

Psikoz, genellikle halüsinasyonlar ve hezeyanlar gibi semptomlarla karakterize edilen bir durumdur. Bu durumda, birey gerçekte var olmayan şeyleri duyabilir, görebilir veya hissedebilir. Psikozun bir akıl hastalığı olmadığını, ancak bazı akıl sağlığı sorunlarının bir belirtisi olabileceğini belirtmek önemlidir. Psikoz yaşayan kişiler, yaşadıkları deneyimlerin gerçek olduğuna inanırlar ve bu durumun farkında olmayabilirler.

Psikozun belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Kimi insanlar, semptomların günlük yaşamlarını etkilediğini ve kendilerini yorgun, korkmuş veya bunalmış hissettiklerini ifade eder.Kimi İnsanlar ise psikozun, rahatlatıcı sesler duymalarına veya yaratıcılıklarını artırmalarına yardımcı olduğunu düşünebilirler.Bu durumu yaşayan kişilerin bazılarında kısa bir süreliğine ortaya çıkabilirken, bazı insanlar hayatları boyunca düzenli olarak bu durumu yaşarlar.

Psikoz Belirtileri Nelerdir?

Psikozun belirtileri genellikle halüsinasyonlar ve sanrılar(hezeyanlar) etrafında yoğunlaşır. Halüsinasyonlar, kişinin gerçekte olmayan şeyleri duymasını, görmesini veya hissetmesidir. Örneğin, sesler duymak, başkalarının göremediği şeyleri görmek veya birinin dokunuşunu hissetmek gibi deneyimler yaşanabilir. Sanrılar(hezeyanlar) ise genellikle mantıksız ve gerçek dışı inançları içerir. Örnek olarak, takip edildiğini düşünmek, bir komplo kurulduğuna inanmak, özel güçlere sahip olduğuna inanmak gibi.

Bu deneyimleri yaşayan bireyler, bu durumu her zaman üzücü bulamayabilirler ve yaşamlarında işlevselliği sürdürebilirler. Psikozun bilişsel deneyimleri değiştirebileceği unutulmamalıdır. Konsantrasyon zorluğu, bellek sorunları, bilgi alamama ve karar vermede zorluk gibi bilişsel sorunlar, psikozun etkileri arasında yer alabilir.

Ancak, önemli bir nokta, psikozun tedavi edilebilir bir durum olduğudur. Profesyonel yardım ve uygun tedavi ile bireyler, bu belirtileri yönetebilir ve yaşam kalitelerini artırabilirler. Psikoterapi, ilaç tedavisi ve destek grupları gibi yöntemler, psikozun etkilerini hafifletme de yardımcı olabilir. Uzman bir sağlık profesyoneli, bireye özgü bir tedavi planı oluşturmak konusunda yardımcı olabilir.

Psikoz Nedenleri Nelerdir?

Psikoz gelişimine katkıda bulunan birçok faktör vardır, ancak bu faktörlerin etkisi kişiden kişiye değişmektedir.İşte psikozun gelişimine katkıda bulunan ana faktörlerden bazıları:

• Genetik Faktörler:
  • Ailedeki psikotik bozukluk öyküsü, bireyin genetik yatkınlığının olduğunu işaret eder.Ancak genetik faktörler tek başına yeterli değildir.
• Hormonal Değişiklikler:
  • Ergenlik dönemde ortaya çıkan hormonal dalgalanmalar, psikoz riskini artırabilir.
• Travmatik Deneyimler:
  • Ciddi travmatik olaylar, özellikle çocuklukta yaşananlar, psikotik bir dönemi tetikleyebilir. Örn: Cinsel saldırı, savaş, doğal afetler veya ölüm gibi travmalardan kaynaklı gelişebilir.
• Madde Kullanımı:
  • Bazı uyuşturucu maddelerin kullanımı, özellikle genetik olarak savunmasız bireylerde, psikoz riskini artırabilir. 
• Fiziksel Sağlık Durumu:
  • Beyinle ilgili fiziksel hastalıklar veya yaralanmalar, psikotik semptomlara neden olabilir. Örneğin, beyin tümörleri, travmatik beyin yaralanmaları veya bazı nörolojik hastalıklar psikozu tetikleyebilir.
• Ruh Sağlığı Koşulları:
  • Diğer ruh sağlığı bozuklukları, özellikle şizofreni, bipolar bozukluk, depresyon gibi durumlar, psikotik semptomlara yol açabilir veya bunların belirtileri olabilir.

Bu faktörlerin bir kombinasyonu, bireyin psikotik semptomları geliştirme olasılığını artırabilir. Ancak, psikozun tam olarak nasıl geliştiği konusunda daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. Her birey farklıdır ve bu faktörlerin her biri bireyin yaşamında farklı bir ağırlığa sahip olabilir.

Psikoz Tedavisi Nedir?

Psikoz tedavisi, ilaç kullanımı, topluluk destek programları, psikoterapi, arkadaş çevresi desteği, sanat, müzik ve egzersiz gibi yaşam tarzı değişikliklerini içeren çeşitli yöntemleri kapsar. İlaçlar gibi beynin kimyasal dengesini düzenleyerek semptomların hafifletilmesine yardımcı olur. Topluluk destek programları, bireyin bağımsız yaşamasına destek olurken barınma, iş bulma ve sosyal becerilerin geliştirilmesine yardım sağlar. 

Psikoterapi ise stresle başa çıkma, yaşam kalitesini artırma ve semptom yönetimi becerilerini öğretmeyi amaçlar. Ayrıca, kendi kendine yardım ve arkadaş destek grupları, duygusal destek ve deneyim paylaşımı sağlar. Sanat, müzik ve egzersiz gibi aktiviteler, genel sağlığı iyileştirerek stresi azaltır ve iyileşmeyi destekler. Uyuşturucu ve alkol kullanımından kaçınma ile iyi bir uyku düzeni de tedavi sürecine katkıda bulunabilir.