Stres Nedir, Neden Olur?

Stres, genellikle aşırı gerginlik ve endişe hissiyle ilişkilendirilen bir durumdur. Kişi, başa çıkamayacağını düşündüğü durumlarla karşılaştığında stres ortaya çıkar. Bu durumlar, işle ilgili zorluklar, kişisel ilişkilerdeki sorunlar veya belirsizlik gibi çeşitli faktörlere bağlı olabilir. Stres, hem bedensel hem de zihinsel sağlığı olumsuz etkiler.

Stres Nedir?

Stres, kişinin kendi fiziksel ve psikolojik tepkisinin dışında çevresel faktörlerin etkisinde kalarak çevreden aldığı yükü ifade eder.Stres, değişen durumlara ve çevresel koşullara uyum sağlamayı amaçlayan bir durumdur. İnsanların strese ihtiyacı vardır.İnsan çevresinde yaşanılan değişimleri değerlendirerek o çevreye uyum sağlar ve buda insanın hayatta kalmasını sağlar.

Örneğin,Bir grup insanın yüksek sesle bağırdığını duyduğunuzda irkilir ve sesin geldiği yöne doğru kendinizi yönlendirirsiniz. Bu irkilme ve bu bağırış kendisi için tehdit edici olup olmadığının değerlendirilmesi stres ile anlaşılan bir durumdur. “Savaş ya da kaç”, kökleri evrime dayanan bu davranışa verilen isimdir. Bu durumda organizmamız tetiktedir ve hızlı bir şekilde tepki vermeye hazırdır. 

Akut stres ve kronik stres durumları vardır.Akut stres durumları ;anlık gürültü, hoş olmayan kokular,günlük rutin hayatta karşımıza çıkan ufak çaplı olaylar bu durumlar gibi uyaranlar hızla ortadan kalkar, böylece stres durumu da hızla azalır.

Kronik stres; Finansal endişeler, iş arkadaşlarına duyulan öfke, zaman baskısı, performans baskısı vb. gibi bu psikolojik stres faktörleri bir patlama sesi kadar çabuk ortadan kaybolmaz. Bunun yerine, daha uzun süreler boyunca devam ederler ve kendilerini kronik stres faktörleri olarak gösterirler. Sonuç olarak, uzun bir süre boyunca hiçbir rahatlama tepkisi oluşamaz ve organizma sürekli bir alarm durumundadır.

Stresin Nedenleri?

Birçok şey strese neden olabilir. Hayatınızdaki büyük bir olay veya durum nedeniyle stresli hissedebilirsiniz.Ya da daha küçük olayların birikimi sonucu daha büyük stresler yaşayabilirsiniz.

Başlıca strese neden olan durumlar;

• Ekonomik sıkıntılar
• İş yerinde yaşanılan mobbingler
• Aile içinde kavgalar veya öfke
• Sağlık endişeleri
• Kişinin kendisinden büyük beklentilerinin olması
• Sevdiklerinizle çatışmalar
• Aile yükümlülükleri,sorumluluk artısı 
• İlişki sorunları
• Trafikte yaşanılan problemler
• Kaygı bozuklukları

Bu durumlar kişiden kişiye değişmektedir.Kişinin karakteri,hassas noktaları,yaşayış tarzı ,bakış açıları stresin siddetini belirlemektedir.

Stresin Sağlık Üzerindeki Etkileri?

Stresin yaşanabilmesi için öncelikle dış uyaranların gözler, kulaklar veya burun gibi duyu organları aracılığıyla algılanması gerekir. Bu uyaranlar daha sonra beyinde bunları analiz eden ve değerlendiren belirli bölgelere iletilir. 

Bu önemli bölgelerden biri de amigdala dır. Beynin korku merkezidir ve duyguların işlenmesinde de önemli bir rol oynar. Beynimiz yeni bir durumu tehlikeli olarak yorumladığında aktif hale gelir. Tehdit edici uyaranlara yanıt olarak amigdala stres hormonları kortizol ve adrenalin salgılar, bu da kan basıncının yükselmesine, kasların gerilmesine ve nefes alıp vermenin hızlanıp sığlaşmasına neden olur.

Vücudun tehlikeye karşı hızlı tepki verebilmesi ve enerji tasarrufu yapabilmesi için bu sırada sindirim ve cinsel işlevler engellenir. Ayrıca, kas lifleri tarafından oksijen alımını ve enerji çıkışını optimize etmek için kaslara daha fazla kan pompalanır ve kan şekeri seviyeleri artırılır. Vücudumuz alarm durumundadır.

Kronik streste kortizol gibi stres hormonlarının uzun süreli yüksek konsantrasyonu, diğerlerinin yanı sıra tiroid bezi (önemli bir hormon düzenleme bölgesi), bağışıklık sistemi, sindirim sistemi ve üreme organları üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. 

Kronik stres, listelenen organların ve vücut sistemlerinin işleyişini organizma için sağlıklı olandan daha uzun süre baskılar. Bu durum, örneğin bağışıklık sistemini o kadar zayıflatır ki vücutta enfeksiyonlara veya iltihaplara yatkınlık artar.

Vücut kronik stresi azaltamazsa, önce kas gerginliği ile tepki verir ve bu da ağrıya yol açabilir. Sindirim bozulur ve mide ağrısı, mide ekşimesi, stres ishali, kabızlık veya şişkinlikle sonuçlanır. Yeme ve uyku düzeni de etkilenir ve sinirlilik, gerginlik, bilişsel performansta azalma ve hafızada zayıflama fark edilir hale gelir.Unutulmaması gereken bir diğer nokta da, uzun vadeli kronik stresin ciddi sağlık sorunlarına neden olabileceği gerçeğidir; bu nedenle stresin yönetimi ve azaltılması kişinin genel sağlığı için hayati bir öneme sahiptir.

Stresle Başa Çıkma Yöntemleri?

Bir çok Stresle başa çıkma yöntemi vardır fakat etki kişiden kişiye değişebilmektedir.İşte stres yönetimi ve rahatlama konusunda önerilen bazı yöntemler:

• Stresinizi ifade edin: Stresle başa çıkmanın bir yolu, duygularınızı paylaşmaktır. Uygun biriyle yanında kendinizi iyi hissettiğiniz biriyle konuşarak duygularınızı dışa vurun.
• Aktif rahatlama pratiği yapın: Yoga,meditasyonlar veya aşamalı kas gevşetme gibi egzersizler kısa sürede rahatlamanıza yardımcı olabilir.
• Kendinizi ödüllendirin: Stresli dönemlerde kendinize zaman ayırın. Sizi mutlu eden şeylerle kendinizi ödüllendirerek stresle başa çıkabilirsiniz.
• Daha iyimser olun: Olumlu bir zihniyetle stresi azaltabilir ve stresli durumlarla daha iyi başa çıkabilirsiniz.
• Bir kitap okuyun: Kısa süreli kitap okuma, sakinleşmenize ve stresten uzaklaşmanıza yardımcı olabilir.
• Spor yapın: Egzersiz yapmak, stresi azaltabilir ve vücuda mutluluk hormonları salgılayarak rahatlama sağlayabilir.
• Doğru nefes tekniklerini kullanın: Bilinçli nefes alıp verme egzersizleri, stresi azaltabilir ve sakinleşmenize yardımcı olabilir.
• Bilinçli gülümseme: Gülümsemek bile stresi azaltabilir ve mutluluk hormonları salgılanmasına yardımcı olabilir.
• Hayır demeyi öğrenin: İş yükünü azaltmak için hayır demeyi öğrenmek önemlidir.
• Zamanı etkili kullanın: Zaman kaybettiren aktivitelerden kaçınarak zamanı daha verimli kullanabilirsiniz.
• Doğada yürüyüş yapın: Doğada yürüyüş yapmak, stresi azaltabilir ve sakinleştirici bir etki yaratabilir.
• Hobilerle uğraşın: İlginizi çekecek hobiler edinmek, stresle başa çıkmanıza yardımcı olabilir.
• Uyku düzenine dikkat edin: Yeterli uyku almak, stresle başa çıkmanızı kolaylaştırabilir.
• Sosyal ilişkileri sürdürün: Arkadaşlarınızla ve sevdiklerinizle zaman geçirmek, stresle başa çıkmanızı destekleyebilir.
• Yardım isteyin: Eğer stres yönetimi konusunda zorluk yaşıyorsanız, profesyonel yardım almayı düşünebilirsiniz. Sağlık sigortası şirketinizden destek alabilirsiniz.

Bu yöntemler, stresle başa çıkmanıza ve rahatlamanıza yardımcı olabilir. Ancak herkes farklı olduğu için, hangi yöntemin size en iyi şekilde yardımcı olacağını bulmak önemlidir.