Ortopedi ve Travmatoloji

Ortopedi ve Travmatoloji Nedir?

Ortopedi ve travmatoloji, doğuştan gelen ya da sonradan çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan kas – iskelet sistemi yaralanmalarının ve hastalıklarının teşhisi, tedavisi ve önlenmesiyle ilgilenen tıbbi uzmanlık alanları olarak tanımlanabilir.

Eklemlerin, kemiklerin, bağların, tendonların ve kasların şekil bozukluklarını, sakatlıklarını ya da yaralanmalarını düzeltmeyi ya da önlemeyi amaçlayan bir tıp dalı olan ortopedi; osteoartrit, spor yaralanmaları, konjenital bozukluklar, omurga rahatsızlıkları ve kırıklar gibi durumlara odaklanır.

İnsan vücudunun kas – iskelet sistemiyle ilgilenen ortopedinin öncelikli hedefi, kas – iskelet sistemi hastalıklarını önlemektir. Eğer hastada kas – iskelet sistemi hastalıkları ortaya çıktıysa, bu durumda ortopedi tanı ve tedavi sürecine odaklanır.

Travmatoloji ise kırık, çıkık, diz bağ yaralanması ve burkulma dahil olmak üzere travmanın neden olduğu yaralanmaların ve hastalıkların tedavisiyle ilgilenen tıp alt uzmanlığıdır. Travma; düşme, iş kazası, spor yaralanması ya da trafik kazası gibi etkenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Ortaya çıkan hasar, travmanın şiddetine bağlı olarak basit bir yumuşak doku ezilmesinden büyük kemiklerdeki parçalı kırıklara kadar farklı düzeylerde olabilir.

Ortopedi ve travmatoloji pek çok farklı alt dalı, teşhis ve tedavi yöntemi olan son derece zengin bir uzmanlık dalıdır. Kollar, bacaklar, omurga ve leğen kemiği bölgesi gibi başlıca alanlar ile kemik, kas, sinir, damar ve omurilik bağlantı dokuları ortopedi ve travmatoloji alanı kapsamında ele alınmaktadır. Son derece kapsamlı bir alan olan Ortopedi ve Travmatoloji bölümü başta Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon olmak üzere çeşitli branşlarla koordineli bir şekilde çalışır.

Ortopedi ve Travmatoloji Hangi Hastalıklara Bakar?

Ortopedi ve Travmatoloji bölümünün ilgilendiği hastalıklardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:

Kemik kırıkları
Bel fıtığı
Boyun fıtığı
Doğumsal kalça çıkıkları
Eklem kireçlenmeleri
Bacak eşitsizlikleri
Menisküs
Romatizma
Eklem ağrısı
Sinir sıkışması
Siyatik
Kemik iltihaplanması
Lif kopması
Tenisçi dirseği
Kıkırdak zedelenmesi
Topuk dikeni
Eklem kireçlenmesi
Eklem bağlarındaki ezilmeler ve burkulmalar
Tetik parmak hastalığı
Travmalar
Kas gerilmesi
Omurga problemleri
Tendon yaralanmaları
Artrit
Çarpık ayak
Kemik tümörleri
Çarpık bacak
El ve ayak bileklerinde oluşan dejeneratif problemler
Rotator kılıf hastalıkları
Omuz ve dirsek artrozları
Tekrarlayan çıkıklar
Düz taban
Kalça, diz, omuz ve dirsek protezleri
Protez enfeksiyonu
Kemik deformite ve enfeksiyonları

Ortopedi ve Travmatoloji Hastalıkları Neden Olur?

Ortopedi ve travmatoloji hastalıkları bir dizi faktör ve durumdan kaynaklanabilir. Bu hastalıklar genellikle kemikler, eklemler, kaslar, tendonlar ve bağlar gibi muskuloskeletal sistemde meydana gelen problemlere bağlı olarak ortaya çıkar. Ortopedi ve travmatoloji hastalıklarına neden olabilen temel faktörler şu şekildedir:

Yaşlanma eklem kıkırdaklarında aşınmalara ve deformasyona, buna bağlı olarak osteoartrite neden olabilir.

Kaza, düşme ya da spor yaralanmaları sonucu oluşan kırıklar, çıkıklar ve diğer travmatik durumlar, ortopedi ve travmatoloji hastalıklarının yaygın nedenlerindendir.

Tekrarlayan hareketler ya da aşırı fiziksel aktivite, tendonların iltihaplanmasına (tendinit), kas zorlanmalarına veya bağ yaralanmalarına neden olabilir.

Bağışıklık sisteminin vücudun kendi dokularına saldırması sonucu ortaya çıkan bir otoimmün hastalık olan romatoid artrit eklemleri etkileyebilir.

Ürik asit birikimi nedeniyle o oluşan Gut hastalığı, genellikle eklemleri etkiler.

Doğuştan gelen kemik anomalileri ya da gelişim bozuklukları, ortopedi hastalıklarına yol açabilir.

Düşük kalsiyum alımı ya da dengesiz beslenme, kemik sağlığını olumsuz etkileyebilir ve osteoporoz gibi hastalıklar gelişmesine neden olabilir.

Aşırı kilo, eklem ve kemiklere fazladan yük bindirebilir. Buna bağlı olarak ortopedi hastalıklarının gelişmesi riski artabilir.

Ortopedi ve Travmatolojide Kullanılan Tanı Yöntemleri Nelerdir?

İskelet ve kas yapılarını etkileyen herhangi bir sağlık sorununda, ortopedi ve travmatoloji uzmanlarına danışılmalıdır. Ortopedi ve Travmatoloji uzmanları kendilerine başvuran hastalarına genel sağlık durumları ve şikayetleri ile ilgili sorular sorar, detaylı bilgiler alır. Daha sonra ortopedik muayene yaparak sorunun temel nedenini araştırır.

Ortopedik muayene kapsamında, incelenen bölgenin genel sağlık durumu değerlendirildiği gibi şüphelenilen hastalıklara yönelik olarak çeşitli özel teknikler uygulanabilir. Bu sayede, hastanın şikayetlerinin altında yer alan etkenler hakkında bir ön fikir edinilir. Ek olarak diğer tanısal yöntemlerden faydalanılarak sorunun kaynağı net bir şekilde tespit edilir.

Ortopedi ve travmatolojide kullanılan tanı yöntemlerinden bazıları şu şekildedir:

Görüntüleme Yöntemleri: Ortopedi ve travmatoloji, kas ve kemik gibi yapılarla ilgilendiği için görüntüleme yöntemlerinden sıklıkla yararlanılan bir branştır. Kemikler hakkında bilgi sağlamak için kullanılan görüntüleme yöntemi röntgendir. Röntgen sayesinde kırık ve çıkık gibi problemlerin tanısı koyulur ve tedavi sürecinde gerekli kontroller gerçekleştirilir. Vücut içerisindeki kemik ve diğer pek çok yapı hakkında veri sağlayan diğer bir yöntem ise bilgisayarlı tomografidir. Manyetik rezonans görüntüleme sayesinde kemik gibi sert dokuların yanı sıra yumuşak dokular da ayrıntılı bir şekilde gözlemlenebilir.

Biyokimyasal Analizler: Diğer tüm tıbbi branşlar gibi ortopedi ve travmatoloji bölümü için de son derece önemli olan biyokimyasal analizler, kan ve idrar gibi vücut sıvıları kullanılarak gerçekleştirilir. Ortopedik yakınmalara neden olabilen metabolik, enfeksiyon ya da romatolojik nitelikli hastalıklarda biyokimyasal testlerden faydalanılması söz konusu olabilir. Bunun yanı sıra, ortopedi ve travmatoloji kapsamında gerçekleştirilecek cerrahi operasyonlardan önce, hastanın sağlık durumunu doğru bir şekilde değerlendirebilmek için kan ve idrar testlerinden faydalanılır. Ayrıca tedavi sonrasındaki gözlem sürecinde de biyokimyasal analizlerin kullanılması mümkündür.

– Elektrodiagnostik Testler: Ortopedi ve travmatoloji bölümünün ilgilendiği bazı hastalıklarda, etkilenen bölgelerdeki sinir yapılarında hasarlar oluşabilir. Sinir hasarlarının farklı formlarda gözlemlenmesi mümkündür. Hasta özelinde, sinir hasarı türünün belirlenmesi için elektromiyografi gibi bazı özel testlerden faydalanılabilir. Nöron iletişimini sağlayan elektrik aktivitelerinin ölçüldüğü, bu sayede sinir sağlığı hakkında bilgi edinme imkânı veren elektrodiagnostik testler sıklıkla kullanılan tanısal yöntemlerdir. Kübital ve kartal túnel sendromu gibi çeşitli hastalıklarda bu tetkiklere başvurulabilir.

Ortopedi ve Travmatolojide Kullanılan Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Ortopedi ve Travmatoloji bölümü, ilgilendiği hastalık gruplarına ilişkin tüm tedavi süreçlerini uygular ve takip eder. Ortopedi ve travmatoloji alanında uygulanan tedaviler, cerrahi ve diğer yöntemler olmak üzere iki temel başlık altında incelenir.

İstirahat, fizik tedavi ve ek ilaç kullanımına bağlı olarak düzelebilen hastalıklar için cerrahi prosedür genellikle ilk aşamada önerilmez. Bu tür vakalarda, hasta özelinde ilaç enjeksiyonu ya da PRP ve kök hücre gibi bazı minimal invaziv prosedürler gündeme gelebilir. Böylece, başarılı bir tedavi programı uygulanması ve cerrahi prosedür gereksinimini ortadan kaldırılması söz konusu olabilir.

Diğer tıbbi yöntemlerle iyileşme olasılığı düşük olan ya da kısa süre içerisinde tedavi edilmesi gereken hastalıklar için öncelikle cerrahi prosedürler uygulanır. Uygulanacak olan tedavi, hasta özelinde yapılan muayene, tetkik ve değerlendirmeler sonucu doktor tarafından belirlenir.

Ortopedi ve travmatoloji alanında uygulanan temel tedavi yöntemleri aşağıda sıralanmıştır:

Artroplasti: Kronik eklem ağrısı, osteoartrit, osteonekroz, eklem dejenerasyonu, romatoid artrit ve diğer eklem sorunlarına bağlı olarak ortaya çıkan sorunları gidermek için uygulanır. Hasarlı ya da aşınmış eklem yüzeyleri yapay bir eklemle değiştirilir. Bu sayede; ağrının azaltılması, eklem hareketinin restore edilmesi ve hastanın günlük aktivitelerine geri dönmesi sağlanabilir.

Kırık Fiksasyonu: Kemik kırıkları sıklıkla karşılaşılan yaralanmalardan biridir. Kırık fiksasyonu, kemikleri doğru pozisyonda birleştirmek ve etkili bir iyileşme sağlamak için uygulanır. Kırık kemiklerin doğru bir şekilde hizalanması ve bu pozisyonunun belirli bir süre korunması amacıyla, kırığın bulunduğu bölgeye göre çeşitli sabitleyici plak ve levhalar kullanılır. Yine kırığın türüne ve yerleşimine göre kırık fiksasyonu içeriden ya da dışarıdan yapılabilir. Kırık fiksasyonu sayesinde, gelişmesi olası komplikasyonlara karşı önlem almak ve iyileşme sürecini hızlandırmak mümkündür.

Osteotomi: Kemik yapılarını şekillendirerek, yeniden konumlandırarak ya da düzelterek ortopedik sorunları çözümlemek amacıyla uygulanır. Genellikle eklemlerdeki ağrıları, deformiteleri, fonksiyonel bozuklukları ya da kıkırdak hasarlarını düzeltmek için osteotomi ameliyatı yapılarak eklem içerisindeki dengenin yeniden oluşumu desteklenebilir.

Yumuşak Doku Tamiri: Tendon, kas ve ligamentlerdeki hasarların tedavisine yönelik olarak farklı prosedürler uygulanabilir.

Spinal Cerrahi: Kifoz ve kolyoz gibi omurga şekil bozuklukları ile omurga kırıklarının tedavisi için spiral cerrahi prosedürleri uygulanır.

Sinir Sıkışması Ameliyatları: Karpal tünel ve ulnar tünel sendromları vakalarındaki gibi sinir sıkışmalarının neden olduğu uyuşukluk ve güçsüzlük gibi şikayetlerin tedavisi için sinir sıkışması ameliyatları yapılabilir.

İntralezyonel Kortikosteroid Enjeksiyonu: Operasyon gerektirmeyen yumuşak doku hastalıklarında intralezyonel kortikosteroid enjeksiyonu tercih edilebilir. Bu kapsamda, hedeflenen bölge içine doğrudan ilaç uygulanır.

Kök Hücre ve Platelet Bakımından Zengin Plazma Tedavisi: Ameliyat gereksinimi olmayan yumuşak doku hastalıklarında iyileşme sürecini hızlandırmak için PRP ya da kök hücre tedavisi uygulanabilir.